Πρώτα πρώτα ένα σχόλιο σχετικά με την ιστορική αληθοφάνεια τούτου εδώ του μυθιστορήματος, με δεδομένο πως πρώτη φορά κυκλοφόρησε το 1945· μια εποχή αντικειμενικά αρκετά δύσκολη για όλη την Ευρώπη, πόσο μάλλον για την Φινλανδία, την πατρίδα του συγγραφέα, που η κατάστασή της ήταν τουλάχιστον πολυκύμαντη κατά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο: ο Μίκα Βαλτάρι δεν μάσησε. Παρά τα μαρτύρια της πατρίδας του, ο Μίκα Βαλτάρι κατάφερε να διεκπεραιώσει μια έρευνα τόσο άρτια, που θα μπορούσε να θεωρηθεί παραδειγματική ακόμη και για φοιτητές αρχαιολογίας (εμού συμπεριλαμβανομένης, δυστυχώς ή ευτυχώς...). Ο ανεξαρτήτως των συνθηκών πολύ καλλιεργημένος Μίκα Βαλτάρι παραθέτει τα γεγονότα με χρονική ακρίβεια και αρχαιολογική πιστότητα, ερμηνεύοντας τα κενά μέσα από το δικό του πολυμήχανο πρίσμα. Δημιουργεί ένα πλαίσιο ιστορικά ακέραιο αλλά και μυθοπλαστικά ελκυστικό, χτίζοντας με μαεστρία μια στιβαρή γέφυρα μεταξύ πραγματικών και λογοτεχνικών γεγονότων που μορφώνει και ταξιδεύει ταυτόχρονα.
Αφού αυτό το ξεκαθαρίσαμε, προχωράμε: ο ηλικιωμένος Σινούχε έχει, για καλή και κακή του τύχη, πάρα πολλά να αφηγηθεί. Ο ίδιος ο βασιλιάς Χορεμχέμπ τον έχει εξορίσει σε κάποιον τόπο μακριά από την Αίγυπτο, κι εκείνος δράττεται της ευκαιρίας, μέσα από τον πόνο του εξοστρακισμού και των γηρατειών του, να γράψει την ιστορία του. Από το πώς ανακάλυψε ότι δεν είναι βιολογικό τέκνο των γονιών του, των γηρασμένων Σενμούτ και Κίπα που τον βρήκαν μωρό ακόμη να πλέει εγκαταλελειμμένος σ' ένα καλάθι στον Νείλο, στην απόφαση του πατέρα του να γίνει γιατρός σαν και τον ίδιο, στον έρωτά του με την σαγηνευτική Νέφερ-Νέφερ-Νέφερ, που είναι τόσο ωραία όσο υποδηλώνει τ' όνομά της (nfr στα αιγυπτιακά σημαίνει ωραία, κι εδώ παρατίθεται τρεις φορές μαζί), ως τα ταξίδια του στην Εγγύς Ανατολή και την Μεσόγειο (μιας άλλης μορφής εξορία), τον ρόλο του ως σεβαστό στέλεχος της φαραωνικής αυλής και την ανάμιξή του σε μια τρομακτικού βεληνεκούς θρησκευτική μεταρρύθμιση. Με τον Καπτά, δούλο του και φίλο, πριν καταλήξουνε πάλι στην Αίγυπτο ταξιδεύουν από την Συρία στο Μιτάνι κι από την Βαβυλώνα στην Χαττούσα και στην Κρήτη, όπου αντιμετωπίζουν κινδύνους, τρελούς βασιλιάδες, ωραίες κοπέλες που χορεύουν ανάμεσα στους ταύρους, άγριους πολεμιστές με ιερά μαχαίρια και, στο τέλος, τον ίδιο τον Μινώταυρο. Για την κακή του τύχη κατηγορεί την μητέρα του, που του έδωσε το όνομα μιας μυθικής φιγούρας όλο κακοτυχία και μοναξιά, που θεωρεί ότι τον επηρέασε, και τα άστρα πάνω από το κεφάλι του, επειδή η μοίρα του ήταν γραμμένη εκεί πολύ πριν από τη γέννησή του.
Η γλώσσα είναι αριστουργηματική, πρώτα άκαμπτη και κρύα αλλά μοναδική όταν την συνηθίζεις, επιφανειακά παγωμένη αλλά τρομερά συναισθηματική στο βάθος, με περιγραφές τόπων και προσώπων που αποτυπώνονται στο μυαλό σχεδόν βιωματικά. Αν και περιμένεις αυτά που έρχονται, ιδίως αν είσαι και λιγάκι εξοικειωμένος με τα δρώμενα της εποχής (δεύτερο μισό του 14ου αιώνα π.Χ.: θρησκευτικές αναταρραχές, η πρωτεύουσα του ήλιου, Ακενατέν και Νεφερτίτη, επιβολή του τριαδικού μονοθεϊσμού), ο τρόπος που η ιστορία ξετυλίγεται έχει πολλές εκπλήξεις και ανατροπές, ορισμένες εκ των οποίων είναι και οι ιδέες με τις οποίες ο ίδιος ο συγγραφέας μπαλώνει τα ιστορικά ή αρχαιολογικά χάσματα. Αν και πρόκειται για αρκετά ογκώδες μυθιστόρημα η ταχύτητα είναι βατή και γρήγορη και οι σελίδες φεύγουν χωρίς να το καταλαβαίνεις, και ολοκληρώνοντας μένεις συγκινημένος, μ' ένα κενό. Ο Σινούχε, εξαιρετικά ανθρώπινος, εξαιρετικά κακότυχος, εξαιρετικά συμπαθής, θα μου λείψει πολύ και θα τον σκέφτομαι, και θα στενοχωριέμαι που, εν τέλει, κατέληξε μακριά από την αγαπημένη του Αίγυπτο.
(Αλλά θα σκέφτομαι πως, μιας που ο Χορεμχέμπ βασίλεψε κι αυτός ελάχιστα, μετά τον θάνατό του θα πρόλαβε να γυρίσει στην Αίγυπτο και να περάσει εκεί τις τελευταίες του μέρες).
Γενικώς, μονάχα ένα πράγμα με απογοήτευσε: ότι ο συγγραφέας δεν παρέθεσε την βιβλιογραφία του στην αρχή ή στο τέλος της ιστορίας.
ανάγνωση: 28 Ιουλίου με 30 Αυγούστου 2019
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου